Wat is een boa?
Een boa is een beëdigd functionaris die bevoegd is tot de opsporing van bepaalde strafbare feiten. Boa’s hebben een beperkte opsporingsbevoegdheid die afhangt van de functie. Dit in tegenstelling tot een algemeen opsporingsambtenaar, zoals politieagenten. Zij hebben een algemene opsporingsbevoegdheid en mogen alle strafbare feiten opsporen.
De functies en opsporingsbevoegdheden die een boa kan hebben, zijn ondergebracht in 6 domeinen:
- Openbare ruimte
- Milieu, welzijn en infrastructuur
- Onderwijs
- Openbaar vervoer
- Werk, inkomen en zorg
- Generieke opsporing
Het verleden
In Nederland was er tot 1994 de Rijks- en Gemeentepolitie. De laatstgenoemde verzorgde bij grotere gemeenten in het land de politietaak. Na 1994 werd de Gemeentepolitie de Regiopolitie. Hierdoor verloren gemeenten de controle en regie over de Gemeentepolitie. Voormalige gemeentepolitieambtenaren werden aangesteld als onbezoldigd ambtenaar van politie. Zij waren niet in dienst van het Rijk. Deze naam veranderde in 1994 van “onbezoldigd ambtenaar van politie” naar “buitengewoon opsporingsambtenaar”.
Door de wijziging in 1994 hadden de gemeenten geen mensen meer in dienst. Zij begonnen met het werven van toezichthouders en buitengewoon opsporingsambtenaren voor specifieke taken, zoals parkeren, dierenoverlast en afval. Wellicht weet je nog wel dat dit parkeer- of milieupolitie genoemd werd.
Geen Melkertbaan
In de tweede helft van de jaren 80 werden de eerste “stadswachten” aangesteld. Deze stadswachten werden in het leven geroepen onder de noemer “werkgelegenheidsproject”. Dus om mensen zonder werk, toch werk aan te bieden. Later noemden we dit Melkertbanen. De Melkertbaan werd namelijk ook in 1994 ingevoerd en vernoemd naar de toenmalige minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Ad Melkert.
Sommigen van deze eerdergenoemde stadswachten stroomden door naar een functie binnen de gemeentelijke opsporingsdiensten (milieu- of parkeerpolitie). Door professionalisering van deze diensten werden deze diensten bij elkaar gevoegd tot een gemeentelijke organisatie, ofwel het "stadstoezicht". Dit lijkt natuurlijk erg op het woord “stadswacht” en dat zorgt soms nog weleens voor verwarring in Nederland. Een buitengewoon opsporingsambtenaar is dus geen Melkertbaan.
Toezichthouders & Handhavers
Toezichthouder of handhaver, wat is nu eigenlijk het verschil? Hiervoor moeten we de termen toezicht en handhaving ontleden, want die hangen nauw samen. Om te handhaven heb je toezicht nodig, maar tegelijk hebben toezichthouders niet dezelfde bevoegdheden als handhavers.
Toezichthouders zijn de ‘oren’ en ‘ogen’ van de gemeente en hebben hierdoor, in principe, dezelfde bevoegdheden als elke andere burger. Voorop staat het signaleren van problemen, ofwel informatieverzameling, het zijn van een gastheer of gastvrouw op straat en het aanspreken van burgers op eventuele misdragingen. Een handhaver houdt ook toezicht, maar kan er met bijzondere rechtsmiddelen voor zorgen dat normen en regels daadwerkelijk worden nageleefd. Behalve de ‘ogen’ en ‘oren’ dienen zij ook als de ‘tanden’ van de gemeente. Zij hebben de bevoegdheid om inlichtingen te vragen en documenten, zoals een identiteitsbewijs, te bekijken. Tevens is een handhaver bevoegd een proces-verbaal uit te schrijven. Hiermee kan een straf worden opgelegd voor overtredingen die onder meer zijn vastgelegd in de algemene plaatselijke verordening van de gemeente.
Een handhaver houdt ook toezicht, maar kan er met bijzondere rechtsmiddelen voor zorgen dat normen en regels daadwerkelijk worden nageleefd. Behalve de ‘ogen’ en ‘oren’ dienen zij ook als de ‘tanden’ van de gemeente.
Imago van de boa
Door het verleden is het imago van de boa niet bijster goed. Maar door professionalisering is hier wel verandering in gekomen. Zo hebben boa’s nu een gestandaardiseerd uniform, waardoor de uitstraling is verbeterd, en is er minimaal mbo-niveau 3 nodig om boa te worden. Dat laatste zorgt weer voor betere vaardigheden en kennis over wet- en regelgeving. Deze professionalisering zorgt er helaas niet voor dat boa’s minder vaak te maken krijgen met agressie en (verbaal)geweld. Dat kan enerzijds liggen aan opvliegende burgers, maar anderzijds kunnen spanningen en conflicten ontstaan als boa’s niet correct of op de juiste manier optreden. Hier zijn opleiding, uitstraling en kennis van vaardigheden nog steeds van groot belang.
